آثار تاریخی شهرستان ممسنی

پیشینه تاریخی شهرستان ممسنی:

بنا به اسناد و كتب تاریخی و كاوشهای باستانشناسی و نظریه‌های مردم شناسی سابقه تاریخی شهرستان ممسنی به سه بخش منفك می‌گردد.

وجود جنگلها و مراتع گسترده، منابع غنی آب و خاك، دشت‌های حاصلخیز و كم‌شیب، تنوع آب و هوایی و گیاهی و شكار فراوان همه و همه شرایط مساعد و مطلوبی بودند تا تمدنهای اولیه پیش از تاریخ در این اقلیم پهناور شكل گرفته، رشد و نویافته و قرن‌ها دوام بیاوند و آثار آن تا به امروز بر جای ماند. ممسنی در طول دوران بعنوان پل ارتباطی میان حوزه‌های پارس، خوزستان، كهكیلویه، زاگرس، بوشهر، و خلیج فارس قرار گرفته و می‌توان با تحقیقات علمی و باستانشناسی كلیه فرهنگ و تمدنهای پیش از تاریخ استانهای همجوار را نیز در آن جستجو كرد. آثار بجا مانده از دوران پیش از تاریخ در این شهرستان مربوط به هزاره‌ی سوم تا هشتم قبل از میلاد است كه در قالب تپه‌های باستانی نمودار است از جمله تپه نورآباد ثبت شده در فهرست آثار ملی مربوط به 4500 سال قبل از میلاد، تل بختیاری در فاصله سه كیلومتری نورآباد (هزاره پنجم قبل از میلاد)، تل جوی نورآباد و تپه دیمه میل مربوط به هزاره سوم و چهارم، تپه كوزه‌گران و دهها تپه و نقطه مربوط به آثار و ابنیه‌های قبل از تاریخ مورد توجه و علاقه كاوشگران و باستانشناسان خارجی و داخلی و معرف وجود اقوام و تمدن قبل از تاریخ در این مرز و بوم است.

ب)دوران تاریخی این شهرستان مربوط به اوایل هزاره سوم پیش از میلاد مسیح می‌باشد كه از جمله این تمدنها نقش برجسته كورنگون مربوط به دوره عیلام در دو هزارو چهارصد سال پیش از میلاد- گوردخمه سنگی فهلیان مربوط به دوران ماد در هفتصد سال پیش از میلاد - گوردخمه داودختر روستای مراسخوان مربوط به ششصد و پنجاه سال پیش از میلاد- كاخهای هخامنشی روستای سروان - تل كاخداداد گچگران مربوط به پانصدسال پیش از میلاد- آتشگاه میل اژدها مربوط به دوران اشكانیان در یكصد و بیست سال پیش از میلاد- نقش برجسته سرآب بهرام- شهرتوج- شهر نوبندگان- شهرخوبذان (فهلیان) و سد منصورآباد مربوط به دوران ساسانی می‌باشد.

آثار و ابنیه تاریخی اسلامی در اقصی نقاط ممسنی موجودند از جمله آنها می‌توان شهر خفرك و تشگه در شوسنی و مصیری و شهر چهاربازارتل اسپید را نام برد. بنا به گفتار و نوشتار مورخان قرون آغازین اسلامی و غیره سرزمین ممسنی خواستگاه حكومتهای ایلامی - انزانی-مادی- هخامنشی- اشكانی- و سلسله‌های اسلامی بوده و یكی از مراكز مهم فرمانروایان محلی ساتراپی پهناور به شمار می‌رفته است. نام قدیمی این شهرستان در بدو تشكیل انزان یا انشان و انبوران و نوبندگان سپس شولستان و در اواخر سلسله صفوی به ممسنی تغییر نام یافت.

شهرستان ممسنی از نقاط تاریخی و باستانی فراوانی از جمله نقش گورنگون مربوط به دوره ایلام، گوردخمه سنگی فهلیان مربوط به دوره مادها، گوردخمه داودختر، ته ستونهای هخامنشی روستای سروان، آتشكده میل اژدها مربوط به دوره اشكانیان، نقش برجسته بهرام گور، شهر توج، شهر نوبندگان و شهر خوبذان مربوط به دوره ساسانی می‌توان نام برد.

-شهرستان ممسنی دارای جاذبه‌های طبیعی و تفرجگاه‌هایی از جمله تنگ بوان، میل اژدها، نقش سرآب بهرام، سرآب رود، پا قلعه، سرآب سیاه، آبشار تنگ ساو آبشار سالاری و دریاچه برم‌شور كه هر ساله پذیرای گردشگران فراوانی می‌باشد

اثرهای تاریخی شهرستان ممسنی به سه بخش منفك می‌شود.

آثار پیش از تاریخ شهرستان ممسنی مرتبط با هزاره هفتم تا هشتم پیش از میلاد مسیح می‌باشد و آثار تاریخی آن از دو هزار و چهارصد سال پیش از میلاد مسیح و آثار اسلامی آن از سال 18 هجری تاكنون در خاك و زیر خاك مدفون و پا برجا می‌باشند. مهمترین آثار تاریخی شهرستان ممسنی نقش برجسته كورنگون عیلامی واقع در بخش رستم است كه قدمت تاریخی آن یك هزاره پیش از آمدن آریاها به فلات ایران كشانده می‌شود و این نقش طبق كاوشهای علمی مربوط به 2400 سال پیش از میلاد برآورده گردیده است. دومین اثر مربوط به داودختر یا (دی و دوور ) است كه تاریخ آن مربوط به 650 سال پیش از میلاد مسیح می‌باشد. بر خلاف مقابر هخامنشی در تخت جمشید و نقش رستم كه همه از یك طبقه ساخته شده‌اند مقبره داودختر از دو طبقه عالی ساخته و پرداخته شده است كه بسیاری از محققان اروپایی درباره‌ی او نظریاتی ابراز نموده‌اند.